Uczczenie pamięci poprzedników, elektryków, którzy przyczynili się do rozwoju tej dziedziny techniki w Polsce i na świecie.

Profesor WŁODZIMIERZ KRUKOWSKI
„Eksperyment decydującym sprawdzianem teorii”

Prof. Włodzimierz Krukowski urodził się 19 września 1887 r. w Radomiu. Ojciec jego Antoni Krukowski był prawnikiem, a matka – Helena z Chmielewskich – córką urzędnika miejskiego.

Antoni Krukowski wraz z rodziną wyemigrował za pracą do Rosji, a następnie przeniósł się do Narwy w Estonii.
W 1905 r. Włodzimierz Krukowski ukończył gimnazjum humanistyczne w Narwie.
Jesienią 1905 roku podejmuje studia na wydziale matematyczno–fizycznym Uniwersytetu w Petersburgu. Wkrótce jednak Włodzimierz zorientował się, że bardziej mu odpowiadają nauki techniczne i w 1906 roku, za zgodą rodziców, przenosi się na wydział elektrotechniczny Politechniki w Darmstadt.

W pierwszych latach studiów Włodzimierz Krukowski pracuje u profesora fizyki Zeisiga i wykonuje pracę na konkurs naukowy Politechniki pt. „Badania możliwości zastosowania wahadła poziomego do określenia średniego ciężaru gatunkowego Ziemi”. W następstwie tego konkursu Krukowski otrzymuje asystenturę przy Instytucie Sejsmograficznym w Darmstadzie; w czasie tej pracy opracował „Tablice współrzędnych dla stacji sejsmograficznej Darmstadt – Jugenhein oraz mapę równych odległości i równego azymutu” które zostały opublikowane w 1908 roku.
Jakiś czas później Włodzimierz Krukowski zostaje asystentem Instytutu Fizycznego swojej Politechniki.
Pod koniec studiów wykonuje pracę u profesora W. Petersena „Właściwości kondensatora cylindrycznego przy wysokim napięciu i różnych stopniach ekscentryczności wewnętrznego cylindra”, która zostaje również nagrodzona na konkursie i zaliczona jako praca dyplomowa.

W 1912 roku , jeszcze przed ukończeniem studiów Krukowski zostaje przyjęty przez dr inż. A. Mollingera do laboratorium elektrotechnicznego wielkiej fabryki liczników Siemens- Schuckert w Norymberdze.
18 lipca 1913 roku, po złożeniu egzaminów dyplomowych z odznaczeniem, Włodzimierz Krukowski otrzymuje dyplom inżyniera elektryka.
Po kilku kolejnych latach pracy w Instytucie Fizycznym politechniki w Darmstadt Krukowski od 1 stycznia 1918 roku zostaje kierownikiem laboratorium elektrotechnicznego i prowadzi samodzielną pracę naukową.
9 grudnia 1918 roku Krukowski otrzymał stopień doktora inżyniera po obronie, z wyróżnieniem, rozprawy pt.. „Zjawiska w tarczy licznika indukcyjnego i kompensatora prądu zmiennego jako środek pomocniczy do ich badania”. Dysertacja ta ukazała się jako oddzielna książka w 1920 roku w wydawnictwie J. Springera. Praca ta stanowiła podstawę do teoretycznego i praktycznego rozwoju budowy liczników indukcyjnych energii elektrycznej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Włodzimierz Krukowski zwraca się do władz polskich o uznanie prawa do obywatelstwa polskiego.
W firmie Siemens – Schuckert w Norymberdze Krukowski pracował, jako obywatel polski, do 1926 roku kolejno jako inżynier i naczelny inżynier; pełnił tam także funkcje zastępcy kierownika i kierownika laboratorium elektrotechnicznego. Laboratorium to sam zaprojektował, wzór ten wykorzystano w tworzeniu analogicznego laboratorium Głównego Urzędu Miar w Warszawie.
Równolegle pisze powszechnie znaną dziś książkę  pt. Grundzüge der Zähler-technik, (Podstawy techniki licznikowej), która została napisana na zlecenie Związku Elektryków Niemieckich (VDE). Nie ulega wątpliwości, że zlecenie tego rodzaju pracy przez VDE cudzoziemcowi, Polakowi świadczy o olbrzymim autorytecie, doświadczeniu i wiedzy Krukowskiego. Wydał trzy książki w języku niemieckim w tak poważnym wydawnictwie jak J. Springer.

Od 1920 r. Krukowski był doradcą naukowym i członkiem Komisji Elektrycznej przy Głównym Urzędzie Miar. W latach 1926÷1930 wchodził w skład dyrekcji Polskich Zakładów Siemens-Schuckert w Warszawie, z racji tej pracy odbył serię podróży naukowych po Niemczech i Włoszech.
Zajmował się także pracą dydaktyczną. W latach 1928-1930 prowadził zlecone wykłady z liczników elektrycznych na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej.
W 1930 r. został mianowany członkiem rady Państwowych Zakładów Tele-Radiotechnicznych w Warszawie.
Na wiosnę 1930 r. Wydział Mechaniczny Politechniki Lwowskiej zwrócił się do Krukowskiego z propozycją objęcia katedry pomiarów elektrycznych. Zaproponowano mu stanowisko profesora zwyczajnego. Inicjatorem powołania Krukowskiego na katedrę był profesor Politechniki Lwowskiej dr inż. Kazimierz Idaszewski. Jesienią nominacja została podpisana i Krukowski z żoną przenieśli się do Lwowa.
Przed wyjazdem do Lwowa, latem 1930 roku Krukowski zostaje wydelegowany na zjazd Międzynarodowej Komisji Elektrycznej (IEC) do Skandynawii, był członkiem Komitetu studiów pomiarowych i został następnie stałym delegatem polskim do tego Komitetu.

Znamienną cechą indywidualności W. Krukowskiego było jego zamiłowanie do eksperymentu w najszerszym tego słowa znaczeniu, mieszczącym w sobie również pomiar, jako najszlachetniejszy jego rodzaj. Zawsze łączył teorię z eksperymentem, uważając ten ostatni za decydujący sprawdzian teorii.

Prof. Idaszewski tak wspomina:
„Prof. Krukowski, Sokolnicki i ja pracowaliśmy zgodnie, aby studenci roku III i IV którym prof. Fryze dal odpowiedni podkład teoretyczny zasad elektrotechniki, byli dobrymi inżynierami. Wszyscy dyr. zakładów na Górnym Śląsku przyznawali, że nasi absolwenci są na ogół lepsi od wychowanków politechnik zagranicznych”.

Laboratorium Politechniki Lwowskiej było nastawione na pomiary o najwyższej precyzji i od 1933 r. opracowywano w nim międzynarodowe wzorce elektryczne wysokiej klasy.

Prof. Krukowski wychował wielu metrologów – elektryków, m.in. Andrzeja Jelonka, Jarosława Kuryłowicza, Artura Metala oraz Konstantego Bielańskiego – po wojnie profesorów politechnik we Wrocławiu, Poznaniu i Gliwicach.

W. Krukowski brał żywy udział w pracach Stowarzyszenia Elektryków Polskich. (w latach 1934÷37 członek Zarządu Głównego SEP, w latach 1936÷37 wiceprezes Oddziału Lwowskiego).

Był stałym członkiem Komisji Przepisowej, która uchwalała i wydawała normy dotyczące jakości aparatury elektrycznej oraz przepisy regulujące sposoby i warunki przeprowadzania instalacji elektrycznych. Jako członek Zarządu SEP prof. Krukowski brał czynny  udział we wszystkich pracach związanych z działalnością Stowarzyszenia.

Zaznaczyć należy, że Polska była jednym z nielicznych krajów, które zajmowały się opracowaniem dokładnych przepisów.

Od 1934 r. był członkiem-korespondentem Akademii Nauk Technicznych (od 1936 r. członkiem czynnym), od 1937 r. członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie.
Od 1939 r. pełnił funkcję prorektora Politechniki Lwowskiej ds. nauki.

Był znanym kolekcjonerem zegarów i książek o tematyce zegarmistrzowskiej.

Włodzimierz Krukowski był czołowym polskim elektrotechnikiem, wybitnym specjalistą techniki licznikowej, wzorów i pomiarów. Opublikował 23 prace naukowe na temat pomiarów, w szczególności pomiarów oporu ogniw, na temat podstawowych wzorców i jednostek elektrycznych, fabrykacji przyrządów i urządzeń mierniczych oraz na temat dokładności pomiarów.

Najważniejsze prace naukowe Włodzimierza Krakowskiego:

• Liczniki energii elektrycznej (1930, wydanie polskie 1955)
• Der Wechselstromkompensator (Kompensator prądu zmiennego, 1920)
• Nowe metody pomiaru oporności ogniw (1934)
• Podstawowe jednostki elektryczne i ich wzorce (1933)
• Zadania poszczególnych pracowni badawczych w dziedzinie miernictwa elektrotechnicznego (1937)
• W 1956 r, wydano wybór artykułów „Prace Włodzimierza Krukowskiego”.

Zgłosił 60 patentów (w Niemczech, Danii, Włoszech, Holandii, Szwecji, Szwajcarii, Japonii, Anglii i Austrii).
Najbardziej znanymi patentami Krukowskiego były: kompensator prądu zmiennego, licznik elektrolityczny o elektrodzie specjalnej; drabinka Krukowskiego (wyznaczanie błędów miernika wielozakresowego).
Do 1939 roku działało w Europie ponad milion takich liczników.

Bezpośrednio po zajęciu Lwowa przez Niemców Krukowski został aresztowany w nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku i rozstrzelany nad ranem w jarze ulicy Wuleckiej we Lwowie wraz z grupą polskich uczonych środowiska lwowskiego.
Miał 54 lata i perspektywę długiej pracy naukowej i społecznej. Elektryka polska poniosła niepowetowaną stratę.

Z małżeństwa z lekarką Heleną z Wasilkowskich nie miał dzieci.

Nie sposób w tak krótkim ujęciu opisać całą działalność naukową i techniczną Włodzimierza Krukowskiego, który zasłużył się w sposób wybitny elektrotechnice polskiej nie tylko poprzez swoje działa i prace, przez organizację laboratoriów – ale i przez to, że Jego wychowankowie kształcili kolejne pokolenia polskich elektryków.
Ta notka biograficzna niech będzie skromnym pomnikiem dla zasłużonego Radomianina o nieskazitelnym charakterze i twórczym umyśle.
Włodzimierz Krukowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci polskiej elektrotechniki.

 Opracował: Wiesław Michalski
Oddział Radomski SEP